Wymowa brytyjska: Say It Better. Samogłoski

Chcesz popracować nad swoją wymową w języku angielskim? W tym wpisie przyjrzymy się wymowie samogłosek na konkretnych przykładach. Opisy te pomogą Ci nauczyć się brytyjskiego akcentu zwanego Received Pronunciation.

Zapoznaj się z teorią dotyczącą wymowy brytyjskiej i przećwicz ją razem z kursem od SuperMemo: Say It Better. British English

Jak wymawiać /iː/

Samogłoska /iː/ jest przymknięta, przednia, długa i wymaga rozciągania kącików ust, czyli „uśmiechu”. Żeby wymówić ją prawidłowo, musisz zrobić trzy rzeczy. Po pierwsze, otwórz usta tylko trochę. Między rozchylonymi wargami powinno być niewiele przestrzeni, podobnie między górnymi a dolnymi zębami. Po drugie, przesuń język tak, by jego koniec dotykał od tyłu dolnych zębów, a jego górna część była bardzo blisko podniebienia. Następnie dotknij kciukiem i palcem wskazującym kącików ust i uśmiechnij się tak, by poczuć, jak oddalają się od siebie. Możesz to również zaobserwować w lustrze. Teraz przez parę sekund wymawiaj dźwięk, który wymaga takiego ustawienia. Powinno ci wyjść bardzo długie [iiii], czyli przesadzona nieco wersja /iː/. W języku polskim nie mamy długich samogłosek, więc pamiętaj, by /iː/ było odpowiednio długie w zależności od tego, jak szybko mówisz. Jak inne samogłoski, /iː/ nie zawsze jest identycznej długości – zależy to od sąsiadujących dźwięków.

Miejsca, w których występuje /iː/ 

• na początku słowa: easy, eat, Eve, east, evening 
• po spółgłosce (jednej lub więcej): seek, leak, peel, cheese, speak, sweet, street 
• na końcu słowa: be, me, tea, she, free, spree

Możliwe błędy

Język polski zawiera krótką samogłoskę /i/, której wymowa jest podobna do angielskiej, choć nie identyczna. 

Należy unikać następujących błędów: 

• skracania wymowy do polskiego /i/ lub angielskiego [i] (angielskie [i] jest częścią innej kategorii, czyli fonemu wraz z /ɪ/), 
• niewystarczającego „uśmiechu” lub ustawienia języka ku przodowi, przez co /iː/ może wybrzmieć podobnie do /ɪ/, szczególnie gdy samogłoska jest również zbyt krótka, 
• przesunięcia języka za daleko ku górze tak, że brzmi to jak [ij]. Jeżeli wymawiasz angielski wyraz key /kiː/ i polski wyraz kij i słyszysz, że brzmią tak samo, być może popełniasz ten błąd.

Jak wymawiać /i/ 

Samogłoska [i] jest przymknięta, przednia, krótka i wymaga rozciągania kącików ust, czyli „uśmiechu”. Żeby wymówić ją prawidłowo, musisz zrobić trzy rzeczy. Po pierwsze, otwórz usta tylko trochę. Między rozchylonymi wargami powinno być niewiele przestrzeni, podobnie między górnymi a dolnymi zębami. Po drugie, przesuń język tak, by jego koniec dotykał od tyłu dolnych zębów, a jego górna część była bardzo blisko podniebienia. Następnie dotknij kciukiem i palcem wskazującym kącików ust i uśmiechnij się tak, by poczuć, jak oddalają się od siebie. Możesz to również zaobserwować w lustrze. Teraz wymów krótką samogłoskę [i], która jest bardzo zbliżona do polskiej. Samogłoska [i] jest odmianą głoski /ɪ/, stąd w transkrypcji umieszcza się ją w nawiasach kwadratowych zamiast nawiasów prostych o wyglądzie ukośników. To oznacza, że [i] i /ɪ/ nigdy nie występują w tych samych miejscach w wyrazie. 

Miejsca, w których występuje /i/ 

• na końcu wyrazu: city, every, Germany, happy, lucky, many, puppy, rocky 
• na końcu niektórych zaimków, gdy nie są akcentowane w zdaniu: he, she, me, we 
• w sylabach nieakcentowanych pośrodku niektórych wyrazów: everyone, radiator 

Możliwe błędy 

Angielska głoska [i] jest bardzo podobna do polskiej. Mimo to mogą pojawić się następujące błędy: 

• mylenie krótkiego [i] z długim /iː/; przykładowo w wyrazie easy /ˈiːzi/ pierwsza samogłoska powinna być długa, a druga – krótka, 
• wymawianie polskiego /i/, czyli „y”, szczególnie po głoskach podobnych do takich, po których języku polskim wymawiamy /i/, np. w wyrazach very i pretty ostatnią głoską powinno być [i]. 

Wymawianie mniej przedniej samogłoski /ɪ/ zamiast [i] w podanych wyżej przykładach nie jest właściwie błędem, lecz cechą wymowy typowej dla starszego pokolenia angielskich arystokratów, kojarzonej przez wielu z tzw. „akcentem Królowej”.

Jak wymawiać /ɪ/ 

Krótka samogłoska /ɪ/ jest ogólnie mówiąc przymknięta i przednia, lecz można ją określić jako mniej napiętą niż [i] oraz /iː/. Dobrym sposobem na wymówienie /ɪ/ jest ustawienie aparatu mowy jak do polskiej głoski /i/, czyli „y”, i rozciągnięcie kącików ust jak do lekkiego uśmiechu (nie tak bardzo jak przy [i]) przy jednoczesnym bardzo niewielkim przesunięciu języka ku przodowi. Na rozgrzewkę możesz kilkakrotnie powtórzyć polskie wyrazy bić – być, potem spróbować samego /ɪ/ i następnie poćwiczyć pary wyrazów takie jak beat – bit, pamiętając, żeby nie wymawiać polskich i angielskich samogłosek tak samo. 

Samogłoska /ɪ/ może być akcentowana, ale często tak nie jest. W wyrazach minute /ˈmɪnɪt/, missing /ˈmɪsɪŋ/ i women /ˈwɪmɪn/ pierwsza samogłoska /ɪ/ jest w sylabie akcentowanej, a druga – w nieakcentowanej. Na końcu wyrazów city i pretty stoi nieakcentowana głoska [i]. Powyższe przykłady ilustrują przy okazji, że w zapisie ortograficznym głoska /ɪ/ zapisywana jest na wiele sposobów: „i”, „e”, „o”, „u”, także „y” (gym, system). 

Miejsca, w których występuje /ɪ/ 

• na początku wyrazu: ill, in, is, it 
• między spółgłoskami: hit, lip, miss, pill, trzykrotnie w nazwie Mississippi /ˌmɪsɪˈsɪpi/ 

Możliwe błędy 

• wymawianie [i] lub /iː/ zamiast /ɪ/, np. deep zamiast dip, bead zamiast bid, także w wyrazach z przyrostkiem -ing, np. doing, making, bringing 
• wymawianie polskiego /i/, czyli „y”, szczególnie po głoskach podobnych do takich, po których w języku polskim wymawiamy /i/, np. w wyrazach rid, squirrel, ship, chip 
• wymowa wynikająca z nieregularności w pisowni angielskiej, np. wymawianie polskiego /u/ w minute, polskiego „o” /ɔ/ w women itp.

Jak wymawiać /ɛ/ 

Samogłoska /ɛ/ jest krótka, średnia i przednia. Wymaga „uśmiechu”, czyli szerokiego ustawienia warg, lecz w mniejszym stopniu niż przy przymkniętej głosce /iː/. Istnieją dwa sposoby wymówienia głoski /ɛ/. Pierwszy to wymówienie długiego [iii] z językiem w pozycji przedniej i przymkniętymi ustami, stopniowe opuszczanie szczęki i otwieranie ust w stronę polskiej głoski „e” (symbolem polskiej głoski jest również /ɛ/). Docelowa samogłoska angielska jest nieco bardziej przymknięta niż polska i „uśmiech” jest nieco szerszy. Możesz również powiedzieć na głos polskie zdanie Nieś pieśń przez wieś. Prawdopodobnie usłyszysz, że „e” między zmiękczonymi polskimi głoskami w pierwszym, drugim i czwartym wyrazie brzmi inaczej niż „e” w wyrazie przez. Do głoski jak w nieś, pieśń, wieś należy dążyć – różnica polega na tym, że w języku angielskim nie ma spółgłosek zmiękczonych jak polskie. 

Miejsca, w których występuje /ɛ/ 

• na początku wyrazu: Ed, end, empty, epic, exit, any, w nazwach liter F, L, M, N, S, X 
• po spółgłosce/spółgłoskach: let, bed, tend, trend, friend, mess, chess, dress, impress 

Jak większość krótkich samogłosek /ɛ/ nie występuje na końcu wyrazu. Gdy zapożyczenie z innego języka ma w oryginale na końcu /ɛ/ lub podobną głoskę, w wymowie angielskiej zmienia się ją często w /eɪ/, np. w wyrazie café. 

Możliwe błędy 

• wymowa samogłoski /ɛ/ zamiast /æ/ lub /ɜː/, np. taka sama wymowa bed, bad i bird 
• błędne odczytywanie zapisu litery „a” jako /æ/ zamiast /ɛ/ w wyrazach any, many 
• błędne odczytywanie zapisu ortograficznego jako /iː/ zamiast /ɛ/, np. w formie czasu przeszłego (simple past) i imiesłowu przeszłego (past participle) czasownika read, w wyrazie lead w znaczeniu „ołów”, w nazwach geograficznych Reading, Greenwich, Leicester – wszystkie podane przykłady zawierają /ɛ/

Jak wymawiać /æ/ 

Samogłoska /æ/ jest krótka, otwarta, przednia i niezaokrąglona. By wymówić /æ/, najpierw ułóż język w pozycji przedniej, otwórz usta szeroko lecz wygodnie i rozciągnij kąciki ust jak przy głoskach [i] lub /iː/, lecz nie „uśmiechaj” się. Możesz zacząć od polskiego /ɛ/, czyli „e”, i otwierać usta coraz szerzej aż do głoski /æ/. Nie podnoś języka ku podniebieniu – w przeciwnym razie wymówisz inną głoskę. Często spotykana porada, żeby połączyć wymowę polskich samogłosek „a” i „e”, jest nieskuteczna – skutkuje wymówieniem niewystarczająco przedniej głoski. 

Co prawda w niektórych wyrazach wymowa brytyjska wymaga użycia /ɑː/, a amerykańska /æ/, w wielu innych głoska /æ/ występuje w obu odmianach, np. gas, mass, cat, mat, rat, Max, Jack, Paris. 

Miejsca, w których występuje /æ/ 

• na początku wyrazu: apple, ash, atom, Alex, ant 
• po spółgłosce/spółgłoskach: bat, back, sack, spam, crash, pram, track, strap 

Możliwe błędy 

• cofanie języka i wymawianie polskiego [a] lub angielskiego /ʌ/, np. bat brzmi jak but lub polski wyraz bat 
• unoszenie języka, przymykanie ust i w rezultacie wymawianie polskiego lub angielskiego /ɛ/, np. pat brzmi jak pet lub polski wyraz pet 
• unoszenie tylnej części języka tak, że zamiast /æ/ słychać polskie nosowe „ę” [ɛ̃], szczególnie przed /n/ w wyrazach man, pan, pants, angry 
• wymawianie /æ/ na końcu wyrazu: wyrazy sofa, pasta, panda, Ada mają na końcu głoskę /ə/, nie /æ/ 

Wyżej wspomniana wymowa /ɛ/ zamiast /æ/ występuje co prawda jako cecha regionalna, lecz osobom uczącym się języka angielskiego jako obcego zaleca się odróżnianie tych dwóch głosek.

Jak wymawiać /ə/ 

Samogłoska /ə/ jest krótka, średnia, środkowa i ma własną nazwę – „szwa”. W przeciwieństwie do innych, tzw. pełnych, samogłosek /ə/ występuje tylko w sylabach nieakcentowanych (o ile nie jest częścią akcentowanego dyftongu w wymowie brytyjskiej). Dlatego nie można wymawiać jej tak mocno jak samogłosek w sylabach akcentowanych.

Wymowa /ə/ jest bardzo prosta. Najpierw rozluźnij wszystkie mięśnie twarzy, ułóż język w rozluźnionej pozycji środkowej i otwórz usta jak do wymowy angielskiego /ɛ/ lub nieco mniej niż do polskiego „e” /ɛ/. Usta nie mogą być rozciągnięte jak przy uśmiechu, lecz rozluźnione. Możesz spojrzeć w lustro i zobaczyć, że robisz minę człowieka, który czegoś nie zrozumiał i nie wie, co powiedzieć. Powiedz głoskę /ə/ bez przesuwania języka lub używania mięśni twarzy i pamiętaj, że powinna być krótka. Jeśli brzmi ona jak polskie „y” /i/, oznacza to, że język jest przesunięty do przodu i usta są zbyt przymknięte. Jeśli głoska brzmi zbyt podobnie do polskiego „e” /ɛ/, wówczas język jest przesunięty do przodu i usta otwarte są za szeroko. 

Miejsca, w których występuje /ə/ 

• na początku wyrazu: about, among, attack 
• po spółgłosce/spółgłoskach: w pierwszej sylabie wyrazów confirm, machine, w ostatnich dwóch sylabach wyrazów vegetable, comfortable 
• na końcu wyrazu: sofa, pizza, banana 

Dodatkowo warto wspomnieć, że angielszczyzna amerykańska, w której /r/ występuje po samogłoskach, zawiera odmianę głoski /ə/ połączonej z /r/, oznaczaną symbolem /ɚ/. Występuje ona na końcu wyrazów actor, better, error. 

Możliwe błędy 

Angielska ortografia zapisuje /ə/ na wiele różnych sposobów: „a” w along, Poland, „e” w enemy, „i” w family, „o” w contain, „u” w suggest i wiele innych. Stąd najczęstszym problemem jest wymowa innej samogłoski zamiast /ə/, np. /ɛ/, /ʌ/, /æ/, /ɒ/, /ʊ/.

Jak wymawiać /ʌ/ 

Samogłoska /ʌ/ jest krótka, środkowa i leży między pozycją średnią a otwartą. Jak pozostałe samogłoski środkowe wymaga ona ułożenia warg w pozycji neutralnej. By wymówić /ʌ/, rozluźnij mięśnie wokół warg, ułóż język w luźnej pozycji środkowej i otwórz usta nieco szerszej niż przy polskim „e” /ɛ/, lecz nie tak szeroko jak przy polskim /a/ lub angielskim /æ/. Wymów samogłoskę /ʌ/. Może ona nieco przypominać polską głoskę /a/, która jest bardziej otwarta i przednia, ale nie powinna brzmieć tak samo. Powyższy opis przypomina nieco instrukcje wymawiania głoski szwa /ə/, lecz są między nimi dwie istotne różnice: /ʌ/ jest bardziej otwarta niż /ə/ i, co ważne, może stać w sylabie akcentowanej, podczas gdy /ə/ jako jedyna samogłoska w sylabie nigdy nie jest akcentowana. 

Miejsca, w których występuje /ʌ/ 

• na początku wyrazu: up, us, under, uncle, ugly 
• po spółgłosce/spółgłoskach: bun, bug, tough, bust, trust 
• czasami poza sylabą z akcentem głównym: na początku undo, unsee, undergo, understand, w których akcent główny jest na ostatnią sylabę 

Samogłoski /ʌ/ nie używa się na końcu wyrazu. 

Możliwe błędy 

• mylenie /ʌ/ z bardziej otwartą i przednią samogłoską /æ/ lub wymawianie obu jak polskiego /a/; w ten sposób pun, pan i polski wyraz pan mogą wybrzmieć tak samo, podobnie luck, lack i polski wyraz lak 
• unoszenie języka i wymawianie /ʌ/ zbyt podobnie do /ə/ 
• cofanie języka w stronę głoski /ɑː/; typowym błędem jest wymawianie love i laugh niemal tak samo 

W niektórych brytyjskich dialektach głoska /ʌ/ nie występuje, w jej miejscu jest /ʊ/. Jest to cecha regionalna i nie zaleca się jej w nauce języka angielskiego jako obcego.

Jak wymawiać /ɜː/ 

Samogłoska /ɜː/ jest długa, średnia i środkowa. Wymawia się ją w niemal tym samym ustawieniu, którego używamy do samogłoski szwa /ə/, lecz są między nimi dwie zasadnicze różnice. Po pierwsze, /ɜː/ jest samogłoską długą, podczas gdy /ə/ jest krótka. Po drugie, /ɜː/ zazwyczaj stoi w sylabie akcentowanej – głoska /ə/ nie może być akcentowana. Wymowa /ɜː/ jest bardzo prosta. Najpierw rozluźnij wszystkie mięśnie twarzy, ułóż język w rozluźnionej pozycji środkowej i otwórz usta jak do wymowy angielskiego /ɛ/ lub nieco mniej niż do polskiego „e” /ɛ/. Usta nie mogą być rozciągnięte jak przy uśmiechu, lecz rozluźnione. Możesz spojrzeć w lustro i zobaczyć, że robisz minę człowieka, który czegoś nie zrozumiał i nie wie, co powiedzieć. Powiedz głoskę /ɜː/ bez przesuwania języka lub używania mięśni twarzy i pamiętaj, że powinna być długa. Głoska [ɜɜɜ] to typowy dla osób anglojęzycznych dźwięk zastanawiania się. W języku polskim to raczej przednie „eee” [ɛɛɛ] lub przymknięte „yyy” [iii]. 

Miejsca, w których występuje /ɜː/

• na początku wyrazu: err, earn, urn, earth, early 
• po spółgłosce/spółgłoskach: fern, learn, fertile, stern, turtle, work
• na końcu wyrazu: fur, her, sir, prefer

Możliwe błędy 

• przesuwanie języka do przodu i wymawianie angielskiego lub polskiego /ɛ/ lub /ɛr/, szczególnie w wyrazach mających w zapisie litery „er” lub „ear” (Bert, serve, earn, learn) 
• błędne odczytywanie zapisu ortograficznego: /ɜː/ zapisuje się na wiele sposobów, w tym „er” (Bert, serve), „ear” (earn, learn), „ir” (first, firm), „or” (word, world), „ur” (curb, lurk), także „olo” (colonel)

Jak wymawiać /uː/ 

Samogłoska /uː/ jest długa, przymknięta, tylna i zaokrąglona. By ją wymówić, otwórz usta tylko trochę i przesuń język do pozycji tylnej, jak do polskiego /u/. W szybkiej, niezbyt uważnej mowie po polsku często nie zaokrągla się zbytnio warg przy polskiej samogłosce /u/. Tymczasem przy /uː/ w języku angielskim usta powinny być bardzo zaokrąglone, choć nie tak jak przy gwizdaniu. Jeśli wymówisz [uuu] w ten sposób, uzyskasz głoskę typową dla wymowy konserwatywnej. Od dziesięcioleci wśród Brytyjczyków mówiących odmianą ogólną (standardową) pojawia się głoska środkowa zamiast tylnej, w transkrypcji zapisywana [uː]. Jeśli chcesz ją wymówić, ćwicz przesuwanie języka i zmienianie układu warg między angielskimi /iː/ a /uː/, mniej więcej w połowie drogi zatrzymaj się i zmień układ warg na zaokrąglony. W obu odmianach głoska /uː/ różni się pozycją języka, żuchwy i układem warg (oraz długością dźwięku) od samogłoski /ʊ/. 

Miejsca, w których występuje /uː/ 

• na początku wyrazu po głosce /j/: use, youth, useful, union, unite, akcentowany zaimek you, nazwa litery U 
• po spółgłosce/spółgłoskach: spoon, truth, Lucas, chewing, hoover 
• po spółgłosce i /j/ w wymowie brytyjskiej, lecz nie amerykańskiej: tune, student, duty, duke, news 
• na końcu wyrazu: boo, Sue, shoe, crew, true, through, queue 

Możliwe błędy 

• wymawianie krótkiej polskiej głoski /u/, szczególnie jeśli myli się ją z głoską /ʊ/: wymawianie pool i pull, Luke i look tak samo, bądź obu tak jak polskich słów pól, luk 
• mylenie wymowy brytyjskiej z amerykańską tam, gdzie wymowa brytyjska zawiera /juː/, a amerykańska samo /uː/ (przykłady powyżej) 
• błąd w wyrazie queue, prawidłowo /kjuː/, nie /ˈkjuju/ czy /ˈkwɛwɛ/

Jak wymawiać /ʊ/ 

Krótka samogłoska /ʊ/ jest przymknięta, tylna i zaokrąglona, choć nie tak bardzo jak angielska /uː/ lub polska /u/. Przy samogłosce /uː/ język jest w pozycji tylnej, wargi są zaokrąglone i niemal zamknięte. By wymówić /ʊ/, zacznij od długiego angielskiego [uuu] i przesuń język nieco do przodu w stronę pozycji środkowej (centralnej), otwórz usta nieco szerzej i rozluźnij nieco mięśnie, dzięki którym zaokrąglasz wargi. Drugim sposobem jest wymówienie polskiego /u/, po nim polskiego „y” /i/ i wymówienie długiej samogłoski ze stopniowym przesuwaniem pozycji ust i języka między tymi dwiema głoskami. Angielskie /ʊ/ powinno być mniej więcej w połowie drogi, nieco bliżej /u/. Pamiętaj, że głoska /ʊ/ jest krótka. 

Miejsca, w których występuje /ʊ/ 

• po spółgłosce: book, cook, look, wood, put, push, wolf, woman, sugar 
• w niektórych czasownikach posiłkowych, gdy są akcentowane: could, should, would 
• czasem poza sylabą z akcentem głównym, np. w wyrazach złożonych akcentowanych na pierwszą sylabę living room, bedroom, bathroom (poza nimi wyraz room wymawia się /ruːm/ w sylabie akcentowanej), także w czasownikach złożonych, w których akcent pada na partykułę przysłówkową, nie na sam czasownik: put on, put off 

Samogłoska /ʊ/ nie występuje na początku ani na końcu wyrazu. 

Możliwe błędy 

• samogłoska zbyt przymknięta i tylna, czyli wymawianie polskiego /u/, wówczas np. book, look brzmią jak polskie wyrazy buk, luk 
• samogłoska zbyt przednia i niezaokrąglona, czyli polskie „y” /i/, np. wymawianie book jak polskiego wyrazu byk 
• użycie innej samogłoski przez niezrozumienie angielskiego zapisu; głoskę /ʊ/ zapisuje się „u”, „o”, „oo” lub „ou” (put, wolf, look, could), co prowadzi do błędnego użycia /uː/, /ɔː/, /ʌ/ lub innej głoski. Typowym błędem jest /ʌ/ zamiast /ʊ/ w bush i butcher.

Jak wymawiać /ɔː/ 

Samogłoska /ɔː/ jest długa, średnia, tylna i zaokrąglona. Można wymówić ją na dwa sposoby. Pierwszym jest wymówienie polskiego /u/ przez parę sekund [uuu], stopniowe opuszczanie żuchwy i otwieranie ust aż do polskiego „o” [ɔɔɔ] i z powrotem do [uuu], jednocześnie zmieniając stopień zaokrąglenia warg. Ułożenie języka i stopień zaokrąglenia warg do angielskiego /ɔː/ powinny być mniej więcej w jednej trzeciej odcinka między polskim /ɔ/ a polskim /u/. Jeśli umiesz już wymówić samogłoskę średnią środkową /ə/, zacznij od ustawienia do niej, stopniowo cofaj język i zaokrąglaj wargi, aż dotrzesz do pozycji tylnej języka. Jeśli wymówisz polskie /ɔ/, oznacza to, że za bardzo otwierasz usta. Wymawianie /ɔː/ nie powinno być trudne dla osób, które poznały już wymowę np. języka niemieckiego.

Miejsca, w których występuje /ɔː/ 

• na początku wyrazu: all, oar, awful, awesome, order 
• po spółgłosce/spółgłoskach: ball, port, sport, taught, form 
• na końcu wyrazu: /ɔː/ w odmianie brytyjskiej i /ɔːr/ w amerykańskiej: more, bore, core, tore, floor, folklore, /ɔː/ w obu odmianach w wyrazach jaw i Shaw 

Możliwe błędy 

• zbyt otwarta lub krótka głoska podobna do polskiego „o” /ɔ/ lub mylenie /ɔː/ z brytyjską samogłoską /ɒ/ 
• zbyt przymknięta samogłoska podobna do /uː/ lub /ʊ/, np. wymowa pull lub pool zamiast Paul 
• wymowa polskich głosek „oł” [ɔw] lub angielskich /əʊ/ lub /oʊ/ zamiast /ɔː/, zwłaszcza w wyrazie broad 
• nieprawidłowe odczytywanie liter „au” jako /aʊ/ lub polskiego „ał” [aw]: w wyrazach audio, August, autumn, because, taught występuje głoska /ɔː/, nie dyftong /aʊ/

Jak wymawiać /ɑː/ 

Długa samogłoska /ɑː/ jest otwarta, tylna i zaokrąglona. Nie wymaga jednak takiego stopnia zaokrąglenia warg jak inne samogłoski tylne, w szczególności /uː/. By wymówić /ɑː/, najpierw powiedz polską samogłoskę /a/, która jest otwarta, raczej przednia i niezaokrąglona. Wymawiając długie [aaa], przesuń język do pozycji jak przy polskim „o” /ɔ/, lecz bez przymykania ust, i jednocześnie zmień układ warg do lekko zaokrąglonego. Pamiętaj przy tym, że głoska docelowa nie powinna brzmieć ani jak polskie /a/, ani jak polskie „o” /ɔ/. Samogłoska /ɑː/ nie może być też krótka jak polskie samogłoski. 

Miejsca, w których występuje /ɑː/ 

• na początku wyrazu: arm, arch, art, artist 
• po spółgłosce/spółgłoskach: bark, dark, charm, card, father, start 
• na końcu wyrazu /ɑː/ bez następującego /r/: bar, car, far, jar, star W wymowie brytyjskiej /ɑː/ występuje często w wyrazach, w których w wymowie amerykańskiej jest /æ/, np. w pass, class, bath, path, dance, France, chance i w skróconej formie czasownika posiłkowego can’t. 

Możliwe błędy 

• mylenie samogłoski /ɑː/ i krótkiej środkowej /ʌ/ lub wymawianie obu jak polskiej głoski /a/; w rezultacie wyrazy luck, lark i polski lak mogą brzmieć zbyt podobnie 
• nadużywanie przedniej samogłoski /æ/ w miejscu /ɑː/, szczególnie w wymowie brytyjskiej 
• wymowa nosowej głoski podobnej do wymowy „an” w polskich wyrazach angaż, bank, manko

Jak wymawiać /ɒ/ 

Samogłoska /ɒ/ jest krótka, otwarta, tylna i zaokrąglona. Istnieją dwa sposoby na jej wymówienie. W pierwszym, jeśli umiesz wymówić długą, otwartą, tylną samogłoskę /ɑː/, wymów ją, jednocześnie cofając język jeszcze o parę milimetrów i zaokrąglając wargi (choć nie tak jak przy samogłoskach przymkniętych, np. /uː/). W drugim sposobie możesz wymówić polskie „o” /ɔ/ i opuszczać żuchwę, otwierając szerzej usta jak do polskiego /a/, pilnując jednocześnie, by język był nadal w pozycji tylnej. Pamiętaj, że /ɒ/ jest samogłoską krótką, w przeciwieństwie do bardziej przymkniętej /ɔː/ i niezaokrąglonej /ɑː/. 

Warto pamiętać, że samogłoska /ɒ/ nie występuje w angielszczyźnie amerykańskiej, gdzie zamiast niej stosuje się głównie /ɑː/, w niektórych słowach /ɔː/. Osobom mającym częsty kontakt z wymową amerykańską w filmach czy muzyce nauka konsekwentnego stosowania /ɒ/ może zająć nieco czasu. 

Miejsca, w których występuje /ɒ/ 

• na początku wyrazu: ox, often, option, orange, także w akcentowanych on, off, of 
• po spółgłosce/spółgłoskach: wash, job, lot, rock, spot, stock, body, proper Jak większość krótkich samogłosek /ɒ/ nie występuje na końcu wyrazu. 

Możliwe błędy 

• wymawianie bardziej przymkniętego polskiego „o” /ɔ/, tak że lock, box brzmią jak polskie wyrazy lok, boks 
• mylenie brytyjskiej wymowy /ɒ/ z amerykańskim użyciem /ɑː/ i z głoską /ʌ/, tak że np. lock, lark i luck brzmią podobnie 
• do powyższego problemu może dojść wymowa trzech głosek /ɒ/, /ɑː/ i /ʌ/ jak bardziej przedniego polskiego /a/, np. cot, cart i cut jak polskiego wyrazu kat

Pełne omówienie akcentu brytyjskiego znajdziesz w kursie Say It Better. British English. Z tym kursem bez problemu przećwiczysz wymowę wraz z ćwiczeniami STT (speech to text), czyli takimi, które pozwalają na rozpoznawanie mowy.

Interesuje Cię także wymowa amerykańska? W takim razie sprawdź nasz kurs Say It Better. American English.