Przerwa w nauce – dlaczego mózg jej potrzebuje?
Mózg szybko się nudzi. Przestaje zwracać uwagę na bodźce, jeżeli ma z nimi do czynienia bez przerwy przez dłuższy czas. Dlatego np. nie zwracacie uwagi lub nie czujecie przez cały czas, że skóra styka się z ubraniami. Ignorujecie to, prawda? Chyba że coś uwiera, jest niewygodne, wówczas zapewne rejestrujecie ten odchył od dobrze znanej normy. Inaczej mózg przestaje zwracać uwagę na ubranie.
Tę prawidłowość zauważył również Alejandro Lleras z Uniwersytetu w Illinois, który zainteresował się zjawiskiem utraty koncentracji. Dlaczego przestajecie zwracać uwagę na informacje, które do Was docierają? Przecież cały czas musicie się koncentrować na różnych bodźcach. Kluczem jest dywersyfikacja tych bodźców. Dlatego właśnie potrzebujecie przerwy w nauce, żeby dostarczyć mózgowi nowych bodźców i przestać go „zanudzać”.
Przerwa w nauce – po ilu godzinach, a może minutach?
Najlepiej zapamiętuje się informacje, które docierają do Was przez około 20 pierwszych i ostatnich minut nauki. Znajduje to potwierdzenie w efektach psychologicznych: efekcie początku i efekcie świeżości. Nasza koncentracja ulega „zużyciu”. Po około 25-30 minutach słabnie, po kolejnych kilkunastu mocno opada. Dlatego tak ważne są przerwy w nauce i podczas „pracy umysłowej”. Zastanawiacie się, po ilu godzinach najlepiej zrobić przerwę w nauce? Zapomnijcie o długim, monotonnym siedzeniu nad książkami. Przerwy powinniście robić co około 25-30 minut. Dzięki nim można odbudować, a potem utrzymać wysoką koncentrację i zaangażowanie.
Oczywiście warto obserwować swoją zdolność do utrzymania koncentracji. To, kiedy wypada przerwa w nauce, powinno znajdować odzwierciedlenie w indywidualnych predyspozycjach. Dla niektórych osób 25-30 minut może być zbyt krótkim okresem, by w ogóle wejść w stan głębszego skupienia. Wówczas Wasza przerwa powinna przypadać nieco później, w momencie, w którym zaobserwujecie, że trudniej skupić się na przyswajanym materiale.
Pamiętajcie, że lepiej podzielić wiedzę na mniejsze odcinki i częściej przysiąść do nauki, niż nadwyrężać własną zdolność do koncentracji. Mniejsze porcje materiału łatwiej będzie też utrwalić podczas powtórek. Ich częstotliwość możecie dostosować do swoich możliwości z pomocą specjalnego algorytmu dostępnego w kursach SuperMemo. Metoda wykorzystująca pracę algorytmu to tzw. metoda inteligentnych powtórek, opracowana przez twórcę SuperMemo, dr Piotra Woźniaka
Ile powinna trwać przerwa w nauce
Przerwa powinna być na tyle długa, by dała możliwość regeneracji, ale i na tyle krótka, by po jej zakończeniu można było nadal pozostać w wysokim stanie skupienia. Pamiętajcie, że przerwa w nauce, to nie kwestia godzin. Jej optymalna długość to 5-7 minut. Nie dajcie się pochłonąć prokrastynacji. Jeżeli przerwa w nauce będzie zbyt długa, trudno będzie wrócić do przyswajania wiedzy.
Jeszcze jednym powodem, dla którego przerwy są tak ważne, jest fakt, że należy rozpatrywać ją jako nagrodę po wysiłku umysłowym – a jeśli jest nagrodą, to mózg podczas jej trwania uwalnia dopaminę. Ułatwia to wejście w stan relaksu i odprężenie.
Z kolei, gdy pracujecie koncepcyjnie i jesteście w trakcie myślenia problemowego, to przerwa pozwala na przetwarzanie informacji na poziomie nieświadomym, czyli inkubację, której efektem może być znalezienie rozwiązania problemu.
Zatem, jak zorganizować przerwę w nauce, by w ciągu tych kilku minut, które na nią macie, wykorzystać wszystkie jej możliwości?
Czego nie robić w trakcie przerwy w nauce?
Na pewno nie warto kontynuować nauki w lżejszej formie, czyli na przykład realizować powtórki. Przerwa w nauce to czas, podczas którego powinniście dostarczyć mózgowi innych bodźców, aniżeli tych, którymi bombardowaliście umysł w trakcie wertowania podręczników.
Jeśli chcecie utrzymać koncentrację przez dłuższy czas, unikajcie w trakcie przerw aktywności związanych z mediami społecznościowymi. Nie grajcie na smartfonach, czy tabletach. Mózg, podczas takiej działalności nie będzie odpoczywał. W trakcie kilku godzin nauki, przerwy należy wykorzystywać zdecydowanie lepiej – dajcie sobie odetchnąć, odejdźcie od biurka.
Co robić w czasie przerwy?
Co najlepiej robić podczas przerwy w nauce? Coś całkiem innego niż podczas nauki! Najlepiej, wykorzystać ten czas na aktywności, które sprawiają przyjemność, dzięki czemu mózg zostanie zalany dopaminą i będzie mógł się odprężyć.
Pamiętajcie o zmianie bodźców dostarczanych mózgowi. Jeśli w czasie przeznaczonym na naukę pisaliście – to teraz słuchajcie muzyki. Jeśli słuchaliście – to teraz patrzcie – choć unikajcie raczej siedzenia przed komputerem i przeglądaniem mediów społecznościowych. Jeśli siedzieliście – to teraz skaczcie lub chodźcie, możecie też tańczyć! Przerwę w nauce najlepiej zacząć od dotlenienia organizmu, gdyż na mózg przypada 20% całkowitego zużycia tlenu w organizmie. Jeśli nie możecie sobie pozwolić na odrobinę ćwiczeń na świeżym powietrzu, po prostu przewietrzcie mocno pokój.
Innym sposobem na dotlenienie się w trakcie przerwy są techniki oddychania przeponowego. Normalny system oddychania to oddychanie przy pomocy klatki piersiowej, co skutkuje stosunkowo płytkim oddechem, natomiast oddychanie przeponowe pozwala na uspokojenie organizmu i jego dotlenienie.
Znakomitym rozwiązaniem w czasie przerwy w nauce jest też włączenie muzyki. W zależności od tego, jaki gatunek wybierzecie, może Was zrelaksować i odprężyć lub pobudzić do działania!
Nic nie stoi też na przeszkodzie, żebyście wybrali całkiem inny kierunek: uproszczoną wersję jednej z technik relaksacyjno-koncentracyjnych możliwą do zrealizowania na podłodze lub na łóżku jak trening autogenny, lub trening Jacobsona. Ten drugi polega na naprężaniu i rozluźnianiu poszczególnych partii mięśni i nie wymaga specjalnego przygotowania, więc idealnie sprawdzi się podczas krótkiej przerwy w nauce.
Do ćwiczeń warto dorzucić picie wody i zielonej herbaty, które pozwalają na nawodnienie organizmu i mózgu. Przerwa to również doskonała okazja na zdrową przekąskę. W trakcie nauki lepiej unikać jedzenia, ponieważ wbrew pozorom, może być Wam ciężko skupić się jednocześnie zarówno na przyswajaniu wiedzy, jak i jedzenia.
